Inhoudsopgave
Ontstaan in Gouda
De oorsprong van de stroopwafel ligt in Gouda, rond het begin van de negentiende eeuw. De meeste verhalen wijzen naar ongeveer 1810, al is er geen exacte datum bekend. Hoewel niet precies bekend is welke bakker de stroopwafel heeft uitgevonden, zijn er verhalen dat de stroopwafel zijn oorsprong vindt bij de Kamphuisen Siroopwafelfabriek. Het idee ontstond waarschijnlijk uit zuinigheid. Bakkers gebruikten restjes deeg en kruimels, vermengden die met een simpele suikerstroop en bakten er dunne wafels van. Deze werden doorgesneden en gevuld met de stroop.
De eerste stroopwafels waren dus geen luxeproduct. Het was een praktische manier om geen ingrediënten te verspillen en toch iets lekkers te maken. De wafel werd toen vaak “siroopwafel” genoemd, pas later raakte de naam “stroopwafel” ingeburgerd.
Van Goudse specialiteit tot landelijk product
Aanvankelijk bleef de stroopwafel een Goudse aangelegenheid. In de tweede helft van de negentiende eeuw waren er in de stad tientallen bakkers die elk hun eigen recept hanteerden. De wafels werden vooral op markten verkocht, vers en warm van het ijzer.
Gaandeweg ontdekten ook mensen buiten Gouda de lekkernij. Kooplieden en reizigers namen het idee mee naar andere steden. Rond 1900 waren stroopwafels in veel delen van Nederland te koop, zowel bij bakkers als op markten. Het product had zich in een paar decennia ontwikkeld van lokaal restproduct tot een nationale favoriet.
De opkomst van gespecialiseerde bakkers
Twintigste eeuw: massaproductie en landelijke bekendheid
In de twintigste eeuw werd de stroopwafel definitief een landelijk fenomeen. Betere transportmogelijkheden maakten het makkelijker om de wafels buiten de regio te verkopen. Daarnaast kwam er steeds meer fabrieksmatige productie. Bedrijven als Kamphuisen en Markus professionaliseerden het proces, zodat de wafels langer houdbaar werden en in winkels en supermarkten terechtkwamen.
Tegelijk bleef het ambacht bestaan. Op veel markten kun je tot op de dag van vandaag een wafel kopen die ter plekke wordt gebakken en nog warm is. Voor veel liefhebbers is dat nog altijd de lekkerste manier om een stroopwafel te eten.
Wereldwijde verspreiding
Vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw vonden stroopwafels ook hun weg naar het buitenland. Nederlandse emigranten namen het recept mee naar landen als Canada, de Verenigde Staten en Australië. Toeristen die Nederland bezochten, kregen de wafel als souvenir mee naar huis en zorgden zo voor meer bekendheid in het buitenland.
Tegenwoordig kun je stroopwafels vinden in koffiezaken van New York tot Tokio. Grote merken exporteren ze wereldwijd en internationale koffieketens bieden ze soms aan als koekje bij de koffie. In 2019 is het zelfs zover gekomen dat McDonald’s-filialen in de Verenigde Staten de McFlurry Stroopwafel op het menu hadden staan.
Eetgewoontes en variaties
Veel mensen kennen het gebruik om een stroopwafel even op een dampende mok koffie of thee te leggen. De warmte maakt de stroop zachter en de wafel iets smeuïger. Het is een simpel ritueel dat de smaakbeleving net iets extra’s geeft.
Naast de klassieke variant zijn er inmiddels allerlei variaties te vinden. Bakkers en fabrikanten experimenteren met chocoladecoatings, karamel met zeezout of zelfs veganistische recepten. Toch blijft de traditionele wafel met kruidige karamelstroop het populairst.
Samengevat
Wat begon als een slimme manier om restjes te gebruiken, is in ruim tweehonderd jaar uitgegroeid tot een lekkernij die wereldwijd bekend is. Van de eerste Goudse bakkers tot de internationale koffieketen: de stroopwafel heeft een lange weg afgelegd, maar de basis is hetzelfde gebleven.
Of je nu een voorverpakte wafel uit de supermarkt eet of een warme wafel op de markt koopt, je proeft een stukje Nederlandse geschiedenis – en dat maakt de stroopwafel tot een blijvende favoriet.
